Bijna een jaar geleden verscheen reality tv-ster Kylie Jenner in het nieuws. Niet zo raar. Als lid van de Kardashian-clan deed zij gewoon haar werk; aandacht trekken. Hoe haar dat die keer lukte? Voor een fotoshoot poseerde ze in een goudkleurige rolstoel.
Vele mensen met een handicap reageerden hier boos op. Een greep uit de reacties: ‘Een gouden rolstoel? Een handicap is geen glamoureuze rage.’
‘Ik word voortdurend als een kind behandeld vanwege mijn rolstoel, het idee aantrekkelijk te zijn wordt mij ontzegd, laat staan seksualiteit.’ ‘Ik voelde me overweldigd door ergernis en jaloezie. Zij kan gewoon in en uit een rolstoel.’
Dit waren slechts drie voorbeelden. Ik ben het eens met de eerste uitspraak. Een handicap is als zodanig niet glamoureus. In het Engels spreekt men over ‘disabled’ en ‘disability’. Dit zijn negatieve woorden. Ze verwijzen naar iets wat ontbreekt. Maar waarom zou iemand zich laten definiëren door dit woord? En de rolstoel.. zegt die iets over de persoon die erin zit? Is het fout om een rolstoel te gebruiken in een fotoshoot? Of in een videoclip, zoals Lady Gaga deed in de videoclip ‘Paparazzi’? Ik ga geen oordeel vellen over de vraag of het goed of het fout is, maar deel wel graag wat gedachten met je.
Ik vind het geweldig dat medische hulpmiddelen, zoals rolstoelen, meer in beeld komen. En niet in de laatste plaats in de creatieve industrie. Ik ben blij dat er steeds meer opties zijn om hulpmiddelen te personaliseren, zoals protheses, wandelstokken en zelfs rolstoelen. Benjamin Hubert heeft werkelijk een schoonheid van een stoel ontworpen. Volledig op maat en 3D geprint! Zoek maar eens op zijn naam in combinatie met ‘GO Wheelchair’.
Mijn hele leven al moeten dingen op maat gemaakt worden voor mij. Doordat ik wat kleiner dan de gemiddelde Nederlander ben moet bijvoorbeeld kleding op maat gemaakt worden. En mijn bureaustoel. Afgelopen maand moest er nog iets voor me op maat gemaakt worden. Een paar krukken. Standaard krukken pasten namelijk niet. Ik heb er dan ook niets op tegen dat maatwerk de nieuwe standaard wordt. Een perfecte pasvorm voor iedereen!
Hoewel het moeilijk is om het woord “handicap” met iets glamoureus te associëren, kan de manier waarop mensen omgaan met hun beperkingen zeer inspirerend zijn. Dealen met een handicap is één ding, maar het tot een bron van kracht maken is iets anders. (Kijk ook eens naar Viktoria Modesta!) Ik geloof dat dit een punt is waar de medische industrie kan leren van de consument (jij en ik) en van de creatieve industrie. De consument moet vaker betrokken worden bij het ontwerpproces. Niet alleen voor functionele oplossingen die werken, maar ook om een mooi, aantrekkelijk eindproduct te maken. Op die manier kan een handicap worden omgezet in iets positiefs en kleurrijks: identiteit.
En identiteit is belangrijk voor iedereen. Ook voor de Kardashians/Jenners. Zij verdienen hun brood met hun persoonlijke merk. En als Kylie de behoefte voelt om in een rolstoel te zitten om zich artistiek uit te drukken, dan vind ik dat prima. De rolstoel is daarmee een deel van kunst geworden (mode) en kunst kan de manier waarop we denken veranderen. Het heeft de kracht om vastgeroeste (denk)beelden te doorbreken en daagt uit tot een andere manier van kijken. Terug naar de eerder genoemde reacties. Ik was geraakt door de opmerking over seksualiteit en aantrekkelijkheid. Ik heb mij weleens minder aantrekkelijk gevoeld vanwege mijn handicap. Als we de wereld de schoonheid kunnen laten zien van diversiteit in plaats van de focus op “handicap” … is dat veel inspirerender en positiever! Wat laat jij de wereld zien? En hoe doe je dat?
Sofie van der Meulen
Ambassadeur Lucille Werner Foundation
Wendy Legierse-Louwers zegt
Wat een mooi stukje…Ook heb me echt zeer regelmatig minder mooi gevoelt in mijn rolstoel. Je wilt toch toch heel graag ( zoals ik 10 jr geleden in een tv programma zei: Ik wil dat mensen mij zien en niet de rolstoel”, waarop mijn man antwoorden: “welke rolstoel?” en dat valt en staat ( rare woord keuze in deze) echt met uitstraling. Ik weet nu jaren later dat uitstraling maakt dat ik opval als ik binnen kom en niet de vier wielen. Als ik met een lach en opgeheven hoofd binnen kom, weet ik zeker dat ze mij zien. En ik ben dan misschien anders, maar zeker niet minder. En absoluut de moeite waard om naar terug te lachen
Xandra Koster zegt
Disabled is wat mij betreft juist een prachtig woord. Ik denk dat de schrijfster het verwart met unable en dat is inderdaad negatief. Als je Engelstalige ableism-activists leest ontdek je dat zij juist heel blij zijn met deze term. Waarom? Able betekent dat je ergens toe in staat bent. Abled betekent dat je ergens toe in staat gesteld wordt. Unabled betekent dan dat je ergens niet toe in staat gesteld wordt en disabled betekent dat je anders in staat gesteld wordt. Dat impliceert dat er iets of iemand is die jou op een of andere wijze ergens toe in staat stelt. Disabled betekent voor mij en voor eerder genoemde activisten dat het door de maatschappij is dat je op een andere manier in staat gesteld wordt iets te kunnen of te doen. Het is immers niet zo zeer de beperking die drempels opwerpt, maar de maatschappij. De maatschappij is ingericht voor en door mensen zonder beperking. Dat maakt automatisch dat met mensen met een beperking geen rekening is gehouden. Hen wordt het daarom ingewikkeld gemaakt om te participeren. Kijk naar het arbeidsproces, openbaar vervoer of de horeca. “Disabled” legt daarom juist niet de nadruk op de beperking van de persoon, maar op de rol van de maatschappij.